Mało kto dziś pamięta o Słowianach połabskich, mimo iż wiele nazw geograficznych (Drezno, Lipsk, Rostok) do dziś jakże wymownie świadczy o ich istnieniu. Pozostały liczne, choć jakże fragmentaryczne wzmianki o Słowianach, ich władcach, zwycięstwach, porażkach i trwaniu, wreszcie o stopniowym zaniku poczucia słowiańskiej odrębności, w kronikach, rocznikach, dokumentach, nekrologach klasztornych, urbarzach i innych pisanych źródłach średniowiecza. Pozostały ukryte liczne ślady kultury materialnej, społecznej i duchowej (posążki bóstw). Tylko wprawne oko historyka, szukającego i kojarzącego różnorodne świadectwa przeszłości i niedającego się ponieść zbędnym emocjom, może pokusić się o próbę odtworzenia świata słowiańskiego, któremu nie dane było wejść na równych prawach do średniowiecznej Europy.
Słowianie połabscy — najdalej na zachód wysunięty odłam Słowiańszczyzny Zachodniej, wcześniej od innych skazany na konfrontację z potężnymi sąsiadami, najdłużej wytrwał w archaicznych strukturach plemiennych i rodzimych wierzeniach pogańskich, aż do XII wieku zachowując też własne oblicze polityczne. Obiektywnie stanowili zaporę dla ekspansji niemieckiej. Ostatecznie pokonani, przyczynili się do ukształtowania średniowiecznego narodu niemieckiego.
Mieszko I był wybitnym przywódcą, o którego życiu wiemy stosunkowo dużo. Znamy jego cele polityczne i sposoby ich realizacji. Wiemy też sporo o jego życiu rodzinnym: o kolejnych żonach i dzieciach. Jednak ten pierwszy historyczny władca i budowniczy państwa polskiego jawi się jako postać nieco tajemnicza. Pochodzenie Mieszka nie jest jasne, znaczenie imienia niepewne, a metody sprawowania władzy nad wielkim terytorium nie do końca znane. Jerzy Strzelczyk to uczony europejskiego formatu, który przybliża postać Mieszka I. Poczynając od roku 963, kiedy to młody władca wkracza na arenę wielkiej polityki, a trzy lata później w krąg krajów chrześcijańskich, autor przedstawia kolejne etapy formowania się młodego państwa. Jerzy Strzelczyk odsłania początki budowy organizacji kościelnej, sojusz z Cesarstwem Niemieckim, a także podbój kolejnych terytoriów. Odkrywamy tajemnicę słynnego testamentu władcy, by móc stwierdzić, jak „wielki i godny pamięci” był ten władca.