Autor przedstawia dzieje średniowiecznej Polski przez podróże z synem. To fascynujące połączenie wykładu historycznego i literatury podróżniczej, wędrówka po najważniejszych zabytkach średniowiecznej Polski, obficie wzbogacona mało znanymi faktami i anegdotami. Razem z autorem odwiedzamy Ostrów Lednicki, Gniezno, Poznań, Giecz, Kraków. Słuchamy śpiewu mnichów benedyktyńskich w Tyńcu i koncertu organowego w Oliwie, oglądamy mauzoleum ostatnich Piastów w Legnicy. Wspinamy się na wieżę kościoła w Złotoryi, spacerujemy po cysterskim opactwie w Jędrzejowie, wędrujemy podziemnymi korytarzami Wieliczki.
Poznajemy pasjonujące szczegóły codziennego życia w epoce średniowiecza, opisy jadłospisu czy ubiorów, spotykając jednocześnie wybitnych władców, świętych i kronikarzy. Wielkie wydarzenia towarzyszą zwykłym sprawom, czasami osobiste konflikty decydowały o losach państwa. To znakomita lektura dla wszystkich zainteresowanych historią Polski, przedstawiająca ją przez codzienne życie jej mieszkańców i zwykłe ludzkie sprawy.
To pierwszy opis dziejów miłości i małżeństw wszystkich władców Polski, książąt i królów. Autor podjął się ogromnego trudu zbadania związków i uczuć koronowanych par: ich miłości, nienawiści, przyjaźni i zdrad, dobroci i upokorzeń, opierając się głównie na źródłach dokumentalnych, listach, relacjach, pamiętnikach i literaturze przedmiotu. Przedstawił w ten sposób historię Polski z zupełnie nowej, innej, choć równie ważnej strony - poprzez historię związków małżeńskich i uczuciowych władców.
Barwnie napisane dzieje miłości małżeństw dynastii Jagiellonów, wywodzącej się od Władysława II Jagiełły, wielkiego księcia litewskiego i króla Polski. W szczytowym okresie Jagiellonowie byli jedną z najpotężniejszych dynastii w Europie i w państwach, w których sprawowali władzę, nastąpił też rozkwit kulturalny i gospodarczy. Doskonała książka nie tylko uzupełnia wiedzę osób zainteresowanych burzliwymi dziejami kraju w okresie ich panowania, ale dzięki wciągającym perypetiom może być doskonałą lekturą na wolne popołudnie dla każdego.
Autor, opierając się głównie na materiałach źródłowych, listach, relacjach, pamiętnikach i literaturze przedmiotu, podjął się ogromnego trudu zbadania związków i uczuć władców z dynastii jagiellońskiej: ich miłości, nienawiści, przyjaźni i zdrad, dobroci i upokorzeń. W ten sposób poprzez historię związków małżeńskich i uczuciowych władców pokazał historię Polski z zupełnie nowej, innej, choć równie ważnej strony.
Książka jest kolejną próbą nowego spojrzenia na niewyjaśnione dotąd kwestie w historii Polski. Autor stara się w niej znaleźć odpowiedzi na dręczące historyków pytania, np. skąd wzięli się Słowianie, Polska, \"obłęd lechicki\" i dlaczego Polska nie stała się krajem prawosławnym. Dowiemy się też o dziwnych kandydatach do korony i zapomnianym królu oraz o tajemnicach kultu polskich patronów. J. Besala usiłuje też dociec, skąd się wzięły i dlaczego ukorzeniły spiskowe teorie oskarżające protestantów, Żydów, masonów o dążenie do zagłady Polski. Czy rzeczywiście co najmniej kilku polskich królów zostało otrutych? Jaki wpływ na dzieje polskie miały wybryki pogody? Wszystkie te frapujące kwestie autor przybliża barwnym, potoczystym językiem, nie usiłując jednak forsować swojego zdania, pozostawiając Czytelnikom prawo do własnych przemyśleń.
Królowa jako postać kojarzy się ze szczęściem. Otaczał ją przecież splendor dworu, czemu towarzyszyły zabiegi możnych tego świata o łaskę. Gdy pofolgowały wczesnośredniowieczne więzy, mogła też królowa korzystać ze zbytku do woli i nade wszystko stroić się i dąsać.
Jednak nie wszystkie były szczęśliwe. Powodem był brak miłości ze strony koronowanych mężów. Tak się stało z żoną Przemysła II księżniczką Ludgardą, Adelajdą Kazimierza Wielkiego, habsburskimi małżonkami Zygmunta Augusta, Anną Jagiellonką wzgardzoną przez Henryka Walezego, a potem przez Stefana Batorego. Gorycz odrzucenia bądź zaniedbania odczuły też królowa Ludwika Maria Gonzaga od Władysława IV Wazy, Eberhardyna żona Augusta II Wettyna, i małżonka \"króla Lasa\", Katarzyna Leszczyńska.
Z jakich powodów były odrzucane i niekochane - możemy dowiedzieć się z tej pasjonującej książki. Są to historie prawdziwe historie.
Wydanie 2012r.
Oprawa broszurowa.
Strony 400.
Format 14,5x20,5c.
Znakomita eseistyka historyczna nawiązująca do czasów Rzeczypospolitej szlacheckiej i związków ówczesnych zjawisk z obecnymi czasami. Krwiste charaktery, pasjonujące wątki, ze znawstwem merytorycznym i dużą erudycją opisane fakty, m.in. tytułowe warcholstwo, tumulty szlacheckie, pojedynki, fryzury, abdykacje królewskie, łapówkarstwo, ówczesny terroryzm, polskie krucjaty itp.
Wydanie 2012r.
Oprawa broszurowa.
Strony 304.
Format 14,5x20,5cm.
Książka ta jest nie tylko próbą opisu miłosnych relacji znanych par w historii. Jest ambitniejsza- chce ukazać relację uczuć w powiązaniu z działaniami czy ideami politycznymi, religijnymi i pospolitą żądzą. Bez wątpienia ten melanż uczuć i polityki wpływał w znacznym stopniu na bieg dziejów, podobnie jak zachodzące procesy.
Od czasu porwania Heleny i rzymskich doświadczeń np. z Kleopatrą zauważono, że uczucia są niebezpieczne. Gmatwają scenę polityczną i w znacznym stopniu przyczyniają do serii wojen, w tym domowych. Dlatego władze w rożnych epokach, Kościół chrześcijański i inne instytucje tak pilnie usiłowały rozdzielić politykę od seksu i romansów, jako siły zaburzającej prowadzenie stosownej polityki.
Ten ostracyzm wobec seksu i miłości uprawianych poza małżeństwem, niezgoda społeczna na ekscesy romansowe wobec przedstawicieli władzy są wynikiem doświadczeń z tysięcy lat. Świat zrozumiał, że w pewnym sensie te dwie dziedziny życia u przedstawicieli władzy się wykluczają, gdyż rzutują na politykę, a więc na dzieje całych narodów i społeczeństw.
Skąd się biorą tyrani - od cezarów rzymskich i Henryka VIII Tudora do Stalina i Hitlera?
Rola błazna w historii?
Sprawy życia duchowego?
Podejrzane teorie i praktyki: od markiza de Sade do Rudolfa Steinera?
Dlaczego nie kochamy się publicznie?
Powyższe tematy porusza Jerzy Besala w swej najnowszej książce. Autor, historyk i eseista, zajmujący się również dziejami uczuć, usiłuje z tej interesującej perspektywy spojrzeć na niezwykłe osobistości i zjawiska, które zaważyły na dziejach Europy.
Pisze o roli maminsynków i narcyzów, z których wyrastali tyrani. Stara się dociec, co się kryje pod mroczną tajemnicą Elżbiety Batory podejrzanej o zgładzenie wielu młodych dziewczyn, aby zachować młodość.
Pochyla się też nad postacią markiza de Sade, który był nie tylko erotomanem, jak się potocznie sądzi. Wielu uważa go za filozofa, który swymi rozważaniami o naturze zła w człowieku wyprzedził epokę potworności nazizmu i wojen w XX w.
Wydanie 2011r.
Oprawa broszurowa.
Strony 340.
Format 14,5x20,5cm.
Kolejna, znakomita książka wybitnego pisarza i eseisty odsłaniająca mniej znane fakty historyczne. Na dzieje składa ją się nie tylko da ty i zdarzenia, wielkie procesy i struktury, ale i uczucia, osobowości, uzależnienia, nawiedzone teorie czy tajne gry. Ludzie, ich osobowości, mowa ciała i tajemnice. Książka ta usiłuje pokazać historię od tej właśnie strony; jednakże nie od strony anegdotycznej, jakby się wydawać mogło, ale wpływu owych nie docenianych czynników na bieg dziejów. Spróbujemy w tej książce spojrzeć na bieg dziejów postrzeganych jako \"skandal\", by oddzielić ziarno prawdy historycznej od plew plotki i legendy; na sprawy alkoholizmu; szaleństw i dziwactw władców; na wychowywanie dzieci; szpiegostwo i prostytucję; jak i na ludobójcze koncepcje stwarzane i realizowane przez ludzi o paranoicznych skłonnościach. Nie gubiąc przy tym ważnych dziejowych kontekstów.
Wydanie 2009
stron 376
format 14,5 x 20,5 cm
oprawa miękka
W tradycyjnej historiografii polskiej brakowało miejsca na przeżycia miłosne. Liczył się patriotyzm, męstwo
wojenne i wielkość dawnej Rzeczypospolitej. A przecież Polskę dawnych wieków zamieszkiwali ludzie z krwi i kości, którym nieobce były miłosne uniesienia. To samo dotyczyło rodów królewskich, wśród których
nie brakowało romansów, tak charakterystycznych dla epoki renesansu i baroku. Dzisiaj, gdy historia obyczajów i mentalności pokoleń odgrywa rolę niemal tak samo istotną jak historia polityczna i gospodarcza, a w każdym razie wzbudza duże emocje wśród czytelników, temat staje się modny i na światło dnia wychodzą sprawy skryte niegdyś przed oczami ogółu.
Wydanie 2010r.
Oprawa twarda.
Stony 456.
Format 16,5x22,5cm.
Opowieść Jerzego Besali przenosi nas tym razem w czasy antycznej Grecji, Rzymu i tak zwanych kultur barbarzyńskich, które zaznaczyły się decydująco w dziejach Europy: Celtów, Germanów i pierwszych Słowian.
Na przestrzeni wieków uczucia determinowały wiele posunięć politycznych; wpływały na kierunek zdarzeń, prowadzenie wojen, prawo, ekonomię, były przyczyną szaleństwa ludzi władzy, stanowiły źródło mniej lub bardziej sensownych decyzji. Czasy starożytne były okresem szczególnym dla biegu dziejów świata, gdyż wówczas właśnie pojawiły się filozofia, także uczuć, i próby jej praktycznego zastosowania w życiu. Przyjrzyjmy się więc temu ważnemu okresowi w historii cywilizacji europejskiej przez szkiełko powiększające relacji damsko-męskich, miłości-nienawiści, radości-smutku, pogody-depresji i wielu innych uczuć.
W kulturze grecko-rzymskiej uczucia raczej redukowano lub represjonowano jako niewygodne w społecznym i politycznym działaniu. Ale choć Grecy i Rzymianie bardzo się starali, by wyprzeć uczucia i emocje na rzecz areté i virtutis, czyli maski dzielności, one mimo to wracały - często jako kosztująca fortunę, niewytłumaczalna miłość do heter lub uzależnienie od miłości przybierające niekiedy równie dziwaczne, obsesyjne formy. Tak bywało kiedyś i tak jest do dziś.
Wydanie 2010r.
Oprawa twarda.
Strony 492.
Format 16,5x22,0 cm.
Książka Jerzego Besali, w której erudycja historyka spotyka się z pasją psychologa i badacza natury ludzkiej, jest pierwszą w Polsce całościową próbą spojrzenia na historię poprzez pryzmat uczuć. Niniejszy tom obejmuje najstarsze i pozaeuropejskie cywilizacje. Znajdzie więc tu czytelnik opowieści o psychopatycznym Gilgameszu, mężczyznach i \"kobietach wyzwolonych\" nad Nilem, chińskim posłuszeństwie i wietnamskiej swobodzie, sztuczkach i unikach oraz męstwie bohaterek Talmudu i ksiąg biblijnych, a także \"mrocznych snach\" Azteków, Majów i Inków. Na kartach tej książki opisane zostały walka o dominację, pułapki uczuć i ich odreagowywanie, wstyd, zazdrość, samotność, alienacja, uzależnienie od chorej miłości, rozwiązłość, a z drugiej strony partnerstwo, odwaga, poświęcenie...
Uczucia miały potężny, choć niedoceniany wpływ nie tylko na dzieje jednostek, ale i wiele decyzji politycznych oraz procesów historycznych. Zdaniem autora badanie uczuć w odległych cywilizacjach jest możliwe ze względu na ich niezmienność; przemianom ulegają maski kulturowe i płeć społeczno-kulturowa, tzw. gender, ale nie same uczucia. W tym sensie książka ta jest zatem opowieścią o nas samych, o miłości i lęku, które towarzyszą od wieków relacjom kobiet i mężczyzn. Opowieścią, która uczy, wzbogaca i porusza.
Wydanie 2012r.
Oprawa twarda.
Strony 514.
Format 16,5x22,5cm.
Trzeci tom opowieści Jerzego Besali obejmuje okres od narodzenia się chrześcijaństwa do czasów odrodzenia. Poświęcony jest też islamowi. Okres ten był niezwykle ważny dla dziejów ludzkich uczuć, gdyż greckie i rzymskie ideały nieokazywania emocji oraz kojarzenie miłości i współczucia ze słabością zostały przezwyciężone przez naukę miłosierdzia. Nauka Jezusa nakazywała bowiem widzieć w innym człowieku brata i siostrę, bez względu na jego społeczny status, w sensie psychologicznym i socjologicznym była więc rewolucją.
W książce Jerzego Besali jak zwykle znajduje się wiele zajmujących przykładów ekspresji i represji uczuć, ukazanych na tle uwarunkowań religijnych, społecznych i intelektualnych epoki. Autor przedstawia spojrzenie ojców i doktorów Kościoła na małżeństwo, miłość, sprawy ciała i seksu, pisze, jak kochano w kalifatach i emiracie Kordoby oraz tureckich wsiach i miastach. Ukazuje tajniki dworskiej miłości oraz pełne okrucieństwa postępki feudalnych władców oraz bezwzględność ich żon, opowiada o pierwszej feministce i zawodowej literatce Christine de Pizan, przyczynach emocjonalnych, kulturowych i duchowych wykolejenia François Villona oraz miłości Abélarda do nastoletniej Heloizy.
Kontynuując swą podróż przez stulecia, Jerzy Besala przygląda się tym razem uczuciowości i obyczajowości właściwej dla XVI, XVII i XVIII wieku. To epoka odkryć geograficznych, wielkich przemian związanych z rozwojem handlu, wytwórczością, urbanizacją, szczególnie we Włoszech, gdzie już w XVI wieku połowa ludności mieszkała w miastach. To także okres reformacji, zmian teologicznych i przeobrażeń w podejściu do płciowości, edukacji kobiet z elit, rozwoju druku.
Nadchodziły nowe czasy dla obu płci, średniowieczny wzorzec załamywał się. Mężczyźni przestawali być dominantami w realizowaniu „miłości” jako pożądania. Wykształcone królowe, jak osławiona francuska Margot de Valois, potrafiły gardzić „prostackimi” mężczyznami w stopniu dotąd niespotykanym, pisać – jak byśmy powiedzieli dziś – feministyczne teksty i otwarcie realizować swe seksualne potrzeby. Złość kobiet, wynikająca z nierówności praw, od XVI wieku dość łatwo zaczęła wydobywać się na powierzchnię życia publicznego.
W czwartym tomie Miłości i strachu przeczytamy m.in. o romansach i miłosnej manipulacji wśród polskich i europejskich elit, maskach dworskich i etykiecie, uczuciach „zreformowanych” i skrytych w klasztorach, żądzach po szlachecku i rozkoszach chłosty.
Wydanie 2010r.
Oprawa twarda.
Strony 466.
Format 16,5x23,5cm.
Biografia Stefana Batorego autorstwa Jerzego Besali ukazuje postać jednego z pierwszych władców elekcyjnych Rzeczypospolitej jako wybitnego wodza i polityka. Królowi pochodzącemu z węgierskiego Siedmiogrodu przyszło rządzić w czasach trudnych ze względu na stosunki wewnętrzne i zamęt związany z bezkrólewiem po ucieczce Henryka Walezego, w mocarstwie polsko-litewskim zagrożonym przez nacisk Iwana IV Groźnego na Inflanty i ziemie litewskie.
Czytelnik w niniejszej pracy znajdzie nie tylko odpowiedź na pytanie, jaką drogę przeszedł Batory do korony polskiej, dlaczego udało mu się odeprzeć tak skutecznie ekspansję Moskwy i odzyskać Inflanty oraz zreformować armię polsko-litewską. Mocną stroną tej biografii jest próba ukazania postaci Batorego jako człowieka z krwi i kości, władcy silnego, „niemalowanego”, potrafiącego nie tylko uzyskać od szlachty podatki na sejmach walnych, ale i skutecznie rozprawić się z opozycją Zborowskich.
Na tle niepowodzeń ostatnich Jagiellonów w polityce wobec Moskwy Batory rysuje się jako wybitny mąż stanu i wódz, być może zmierzający do stworzenia wielkiej ligi antytureckiej. Zabrakło czasu: panował tylko dziesięć lat i natrafił na mur demokracji szlacheckiej, obawiającej się wzmocnienia pozycji silnego „żelaznego” króla.
Kunszt autora, wartki nurt narracji i moc ciekawostek, które Jerzy Besala wydobył ze źródeł epoki, uzupełnienie dzieła o nowe opracowania, które się ukazały od poprzedniego wydania, wprowadzają czytelnika w barwny i ciekawy świat zaciekłej rywalizacji o dominację w Europie Środkowo-Wschodniej, w której aktywnie uczestniczyła Rzeczpospolita właśnie pod rządami Stefana Batorego. Książkę czyta się znakomicie, jest ze wszech miar warta polecenia.
Prof. dr hab. Mirosław Nagielski
